Xây dựng một mô hình tăng trưởng mới, bền vững và hiệu quả đang là thách thức then chốt đối với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Để đạt được mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, đòi hỏi phải có sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận và triển khai các chiến lược phát triển. Một trong những yếu tố quan trọng là việc phân bổ vốn đầu tư công một cách hiệu quả, hướng tới các lĩnh vực có tác động lớn như công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, và hạ tầng xanh.
Các chuyên gia từ Đại học Kinh tế Quốc dân đã đưa ra một số kiến nghị quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả của đầu tư công. Thứ nhất, họ đề xuất thiết lập các cơ chế đặc thù để rút ngắn quy trình đầu tư công, từ khâu chuẩn bị đầu tư đến tổ chức thực hiện, đặc biệt là với các dự án quan trọng quốc gia. Điều này sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án và tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.
Thứ hai, cần áp dụng các tiêu chí đánh giá định lượng hiệu quả đầu tư công gắn với mục tiêu tăng trưởng và việc làm, không chỉ tập trung vào tiêu chí tài khóa hoặc giải ngân. Qua đó, giúp đánh giá hiệu quả của các dự án đầu tư một cách toàn diện hơn, đảm bảo rằng đầu tư công được sử dụng một cách hiệu quả để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm.
Giáo sư TS. Phạm Thế Anh nhấn mạnh rằng bài học từ các quốc gia Đông Á thành công đã chỉ ra tầm quan trọng của việc triển khai chính sách phát triển đồng bộ và có chiến lược. Nhà nước cần xác định rõ định hướng phát triển, tập trung vào các ngành kinh tế mũi nhọn, và xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn cùng với các chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng, và môi trường kinh doanh.
Một hướng đi quan trọng khác mà các chuyên gia đề cập là ưu tiên phát triển các ngành xuất khẩu có giá trị gia tăng cao. Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững. Đầu tư công cần được định hướng vào các dự án có tính lan tỏa cao, kích thích đầu tư từ nhiều thành phần kinh tế, và hoàn thiện khung pháp lý cho PPP (đối tác công-tư) cũng như chuẩn hóa quy trình đấu thầu và phân bổ rủi ro trong các dự án hạ tầng trọng điểm.
PGS.TS. Nguyễn Ngọc Sơn cũng nhấn mạnh vai trò định hướng của Nhà nước trong việc phân rõ hai nhóm chức năng: quyết sách chính trị do Đảng đưa ra và vấn đề kỹ trị giao cho nhà nước pháp quyền. Ưu tiên hàng đầu là tăng cường năng lực của nhà nước để có thể điều phối và quản lý hiệu quả trong một nền kinh tế ngày càng trở nên phức tạp.
Cuối cùng, để biến tiềm năng thành hiện thực tăng trưởng, cần có những bước đi quyết liệt trong việc mở biên chính sách theo hướng vùng hóa, tận dụng dư địa mới cho liên kết vùng sau khi sáp nhập các địa phương và xóa bỏ cấp trung gian. Việc này đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng cao trong quản trị địa phương trên không gian lãnh thổ rộng lớn hơn.
Tóm lại, Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới. Để đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách đầu tư công, định hướng phát triển của nhà nước, và sự tham gia của các thành phần kinh tế. Việc thực hiện các kiến nghị và đổi mới trong quản lý đầu tư công sẽ là chìa khóa để mở ra một giai đoạn phát triển mới cho đất nước.
