Trí tuệ nhân tạo (AI) đang cách mạng hóa cách cá nhân làm việc, nhưng hiệu suất tổ chức vẫn chưa có những chuyển biến đáng kể. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là gì? Liệu có phải do thiếu tầm nhìn, thiếu không gian thử nghiệm, và thiếu một cộng đồng nội bộ dám học hỏi?
Nhiều người đã nhận thấy rằng AI đang giúp tăng năng suất cá nhân. Các khảo sát tại Mỹ và Đan Mạch cho thấy người lao động cảm thấy mình làm việc hiệu quả hơn, tiết kiệm được hàng chục phút mỗi ngày, và năng suất lao động tăng gấp 3 lần. Tại Việt Nam, trong các buổi huấn luyện cho các ngân hàng, viễn thông và tập đoàn, chỉ cần vài buổi, nhân viên đã rút ngắn đáng kể thời gian phân tích báo cáo, viết email, thậm chí viết code hay dựng bài thuyết trình PowerPoint bằng prompt đơn giản.
Tuy nhiên, tại sao sự hiệu quả này lại không lan sang cấp độ tổ chức? Có thể do “các cơ bắp tổ chức” như văn hoá, quy trình, và mô hình khuyến khích đã teo đi sau bao năm lệ thuộc vào tư vấn và giải pháp đóng gói. Doanh nghiệp quen với việc “mua giải pháp”, chứ không quen tự làm thí nghiệm với tương lai.
Để triển khai AI thành công, cần có sự hỗ trợ từ ba yếu tố quan trọng: Lãnh đạo, Phòng thí nghiệm, và Cộng đồng. Lãnh đạo cần có tầm nhìn xa và cam kết hỗ trợ triển khai AI. Phòng thí nghiệm giúp thử nghiệm và phát triển các giải pháp AI nội bộ. Cộng đồng nội bộ cần dám học hỏi và sẵn sàng thay đổi.
Một số tổ chức đã có những bước tiến đáng kể trong việc triển khai AI. Tại một trường đại học lớn, ban giám hiệu đã đưa ra định hướng rõ ràng: không cấm, không sợ, khuyến khích thử nghiệm. Phòng công nghệ thông tin và Trung tâm Đổi mới sáng tạo đã trở thành Phòng thí nghiệm giúp thử nghiệm tác nhân AI nội bộ để xử lý email sinh viên và tự động hoá phản hồi.
Tuy nhiên, vẫn còn một vấn đề đáng lo ngại là sự im lặng của người lao động khi sử dụng AI. Họ là những “robot bí mật”. Trong một doanh nghiệp nhà nước, một nhóm kỹ sư viễn thông âm thầm dùng ChatGPT để tạo báo cáo bảo trì máy móc, tăng độ chính xác và tiết kiệm công sức. Nhưng họ không dám nói, vì sợ bị hiểu nhầm là lười biếng hoặc vi phạm quy định về bảo mật.
Để khuyến khích người lao động sử dụng AI một cách công khai và an toàn, lãnh đạo doanh nghiệp cần tạo ra một “vùng cho phép” (sandbox) để thử nghiệm AI. Đây là nơi người lao động có thể thử nghiệm và phát triển các giải pháp AI mà không sợ bị hạn chế hoặc phê phán.
Cuối cùng, AI không chỉ là công cụ, mà là phép thử sự trung thực, sự cam kết của lãnh đạo và hiệu quả của tổ chức. Để thích ứng với AI, cần có một tầm nhìn xa, một không gian thử nghiệm và một cộng đồng nội bộ dám học hỏi. Chỉ khi có sự hỗ trợ từ lãnh đạo, phòng thí nghiệm và cộng đồng, tổ chức mới có thể tận dụng được tối đa lợi ích của AI.
Tìm hiểu thêm về cách triển khai AI trong tổ chức của bạn.
