Ukraine và Mỹ đang tiến gần đến một thỏa thuận quan trọng về việc Kiev sẽ cung cấp máy bay không người lái (UAV) cho quân đội Mỹ. Thông tin này được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Post vào ngày 18/7. Nếu thỏa thuận này được thực hiện, nó sẽ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đối với cả hai quốc gia.

thỏa thuận có thể mở ra cánh cửa xuất khẩu công nghệ UAV trong thời chiến của Ukraine, một lĩnh vực mà trước đây bị hạn chế bởi các rào cản pháp lý nghiêm ngặt. Đồng thời, nó sẽ tạo ra một tiền lệ hiếm hoi trong hệ thống mua sắm quốc phòng khép kín của Mỹ, nơi Bộ Quốc phòng thường ít khi mua vũ khí từ các quốc gia ngoài NATO.

Đối với Ukraine, thỏa thuận này sẽ giúp giải quyết hai thách thức lớn. Thứ nhất, đó là chính sách kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt của chính Ukraine. Thứ hai, là sự dè dặt cố hữu của Lầu Năm Góc đối với việc sử dụng vũ khí từ các quốc gia ngoài. Tuy nhiên, một trở ngại đáng kể khi xuất khẩu sang Mỹ là nhiều UAV của Ukraine hiện vẫn sử dụng linh kiện từ Trung Quốc. Đây là một vấn đề cần được giải quyết sớm nếu muốn đáp ứng các tiêu chuẩn của Bộ Quốc phòng Mỹ.

Các chuyên gia nhận định rằng thỏa thuận UAV giữa Mỹ và Ukraine sẽ phải vượt qua nhiều chướng ngại vật lớn. Những chướng ngại vật này bao gồm vấn đề xuất xứ linh kiện và việc tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về mua sắm quốc phòng của Mỹ.

Nếu thỏa thuận này trở thành hiện thực, nó không chỉ mang ý nghĩa thương mại. Thỏa thuận sẽ gửi một thông điệp mạnh mẽ rằng thời đại quốc phòng toàn cầu không còn bị giới hạn trong khuôn khổ NATO hay các tổ hợp công nghiệp quân sự truyền thống. Điều này có thể mở ra những cơ hội mới cho các quốc gia ngoài NATO tham gia vào chuỗi cung ứng quốc phòng toàn cầu.

Hiện tại, tất cả các bên liên quan đang chờ đợi diễn biến tiếp theo của thỏa thuận này. Nếu được thông qua, thỏa thuận UAV giữa Ukraine và Mỹ sẽ là một bước tiến quan trọng trong hợp tác quốc phòng giữa hai quốc gia và có thể tác động rộng lớn đến thị trường quốc phòng toàn cầu.

Trung Quốc đã công bố việc áp dụng một lớp kiểm soát kỹ thuật mới nhằm hạn chế xuất khẩu các công nghệ quan trọng trong chuỗi sản xuất pin xe điện. Đây được coi là một bước đi chiến lược sâu sắc của Trung Quốc trong nỗ lực bảo vệ vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này.

Theo thông tin mới công bố, các công nghệ liên quan đến sản xuất vật liệu cực cathode cho pin LFP (Lithium Iron Phosphate) và quy trình xử lý kim loại phi sắt, cùng các kỹ thuật tinh chế lithium, sẽ được đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt. Bất kỳ hành vi chuyển giao hoặc chia sẻ công nghệ ra nước ngoài đều phải xin phép chính phủ Trung Quốc. Đây không phải là lần đầu tiên Bắc Kinh giới hạn xuất khẩu công nghệ thuộc diện nhạy cảm.

Trước đó, Trung Quốc đã áp đặt hạn chế với nguyên liệu đất hiếm, linh kiện drone và chip bán dẫn theo chủ trương ‘Made in China 2025’ – chiến lược đầy tham vọng hướng tới hiện đại hóa ngành công nghiệp nội địa và đặt yếu tố tự chủ lên hàng đầu. Việc kiểm soát sâu vào công nghệ phục vụ pin EV lần này đánh dấu bước tiến quan trọng hơn, bởi pin chiếm tới gần một phần ba chi phí của một chiếc xe điện và đại diện cho ‘trái tim’ công nghệ của EV.

Trung Quốc hiện đã nắm giữ khoảng 65-70% công suất tinh chế lithium toàn cầu, sản xuất 70% pin điện, cùng với vị trí dẫn đầu về cathode và anode. Gã khổng lồ pin Trung Quốc CATL đang duy trì lợi thế rất lớn với các hợp đồng cung cấp cho Tesla, Ford và nhiều hãng ô tô toàn cầu. Chính quyền Bắc Kinh muốn bảo vệ chuỗi giá trị này bằng cách giữ chặt công nghệ ở trong nước, hạn chế cả việc chuyển giao sang các khu vực có thể xảy ra rủi ro hoặc bất lợi địa chính trị.

Động thái này của Trung Quốc rõ ràng được thúc đẩy bởi mong muốn bảo đảm an ninh kinh tế – không để đối thủ nước ngoài dễ dàng chiếm lĩnh công nghệ tiên tiến. Điều đó càng trở nên cấp thiết khi các quốc gia như Mỹ và EU đang ráo riết đẩy mạnh chính sách nội địa hoá nguồn cung, thực hiện dự án phát triển chuỗi cung ứng EV từ khai khoáng đến hoàn thiện pin.

Tuy nhiên, hệ quả từ động thái này với thị trường xe điện toàn cầu là rõ ràng. Các hãng xe phương Tây đang lo ngại rằng họ có thể bị đình trệ trong việc cập nhật công nghệ nếu không thể tiếp cận pin LFP thế hệ mới. Cathode LFP vốn đang ngày càng được sử dụng rộng rãi vì giá thành rẻ hơn và an toàn hơn, nhưng nếu Trung Quốc hạn chế xuất khẩu, các nhà sản xuất bên ngoài khó tiếp cận vật liệu chất lượng cao, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng cạnh tranh.

Đối với các công ty đa quốc gia như CATL, Bosch, SK Innovation, Panasonic hay dự án pin ở châu Mỹ – Trung Quốc sẽ trở thành ‘cầu kiểm’ khi chuyển giao công nghệ. Họ sẽ buộc phải nộp đơn xin phép tại Bắc Kinh, và chờ được cấp giấy trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng.

Trong dài hạn, chính sách này có thể thúc đẩy làn sóng chuyển dịch đầu tư pin sang những nơi như Ấn Độ, Đông Nam Á hoặc châu Mỹ La-tinh – nơi chi phí đất đai, lao động thấp hơn và chính sách thu hút đầu tư EV đang được cải thiện. Tuy nhiên, việc xây dựng cơ sở hạ tầng, nguồn nguyên liệu và trình độ kỹ thuật sẽ mất thời gian, tạo cửa ngõ cho Trung Quốc củng cố lợi thế ngắn hạn.