Thông tin sai sự thật về việc vỡ đập thủy điện tại tỉnh Nghệ An đã gây ra sự hoảng loạn trong cộng đồng, ảnh hưởng đến hàng nghìn hộ dân và buộc họ phải sơ tán gấp. Đặc biệt, gia đình ông Vọng Văn Đại, trú tại xã Tam Thái, tỉnh Nghệ An, đã trải qua một phen hú vía khi ông có mẹ già tai biến nằm một chỗ và con trai mù lòa.

Chiều tối ngày 27/7, thông tin về việc vỡ đập thủy điện Bản Vẽ và Bản Ang lan rộng trên mạng xã hội, khiến người dân tại các xã hạ du của hai thủy điện này thêm hoảng loạn. Nhiều hộ dân đã vội vã tháo chạy lên núi để tránh nước lũ.

Ông Vọng Văn Đại, sinh năm 1963, trú tại bản Tân Hợp, xã Tam Thái, tỉnh Nghệ An, là người xuất hiện trong tấm ảnh về việc sơ tán người dân. Trong ảnh, hai cụ già gầy guộc, được con cháu bồng bế sơ tán sau khi xuất hiện thông tin sai sự thật về việc vỡ đập thủy điện.

Ông Đại xác nhận, mẹ ruột của ông là cụ Lương Thị Dung và mẹ chồng của em gái ông là cụ Lương Thị Tâm, đều trên 85 tuổi và bị tai biến, nằm một chỗ nhiều năm nay. Tối ngày 22/7, nước lũ đổ về cuồn cuộn, ông và em rể đã vội vã đưa mẹ lên nhà người em trai ở khu vực đồi cao rồi về cứu tài sản. Khi nước lũ rút dần, ông Đại bắt tay vào dọn dẹp bùn đất, hy vọng nhặt nhạnh được ít đồ đạc còn sót lại.

Tuy nhiên, khi nghe tin vỡ đập thủy điện, ông Đại và con rể đã lao đến nhà em trai và vội vã bế mẹ chạy lên đồi cách đó 100m. Sau đó, ông Đại mới nhớ đến người con trai Vọng Văn Đặng, 41 tuổi, bị mù hoàn toàn và cháu gái Vọng Thị Bảo Châu, 7 tuổi. Ông Đại đã lộn lên núi, vừa chạy vừa gọi tên con cháu, và cuối cùng cũng tìm thấy họ.

Nỗi lo lắng và bất an của ông Đại và người dân chỉ vơi đi khi chính quyền địa phương và cơ quan chức năng thông báo rằng thông tin vỡ đập thủy điện là sai sự thật.

Chủ tịch UBND xã Tam Thái, ông Lô Dương Khánh, cho biết thông tin sai sự thật về các công trình thủy điện đã khiến người dân trên địa bàn hoang mang và lo sợ. Chính quyền địa phương đã thông báo trên hệ thống mạng xã hội, nhưng nhiều người dân không tiếp nhận được thông tin này. Ông Khánh đề nghị cơ quan chức năng xử lý nghiêm hành vi tung tin đồn thất thiệt này, đặc biệt trong bối cảnh chính quyền và người dân đang nỗ lực khắc phục hậu quả đợt mưa lũ lịch sử này.

Liên quan đến vụ việc, Công an các xã Lương Sơn, Tương Dương và Mỹ Lý (tỉnh Nghệ An) đã triệu tập và đang củng cố hồ sơ 4 người có hành vi cung cấp và chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang dư luận. Thông tin chi tiết về vụ việc có thể được tìm thấy tại các nguồn tin cậy.

Một bài đăng lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội Threads vào ngày 16-7 đã gây chú ý khi tuyên bố rằng Giáo hoàng Leo XIV đề cử ca sĩ Taylor Swift, Tổng thống Volodymyr Zelensky và đầu bếp Jose Andres cho giải Nobel Hòa bình. Bài đăng này đã thu hút hơn 9.000 lượt thích và 48.600 lượt xem trên Threads. Tuy nhiên, sau khi được các chuyên gia của trang Snopes kiểm chứng, thông tin này đã được xác định là sai sự thật.

Các bài đăng trên mạng xã hội thường đề cập đến một bài viết của kênh USAmidia, tuyên bố rằng Giáo hoàng đã công bố các đề cử giải Nobel Hòa bình cho ba người trên trong một bài phát biểu công khai tại Vatican. Bài viết này nêu thông tin chi tiết về đề cử của nữ ca sĩ Taylor Swift, bao gồm các khoản đóng góp từ thiện và sức ảnh hưởng văn hóa của cô. Tuy nhiên, Snopes đã thực hiện tìm kiếm trên các công cụ tìm kiếm và không tìm thấy bất kỳ cơ quan truyền thông nào đưa tin về vấn đề này. Nếu Giáo hoàng đưa ra thông báo như vậy, Vatican và các cơ quan truyền thông quốc tế chắc chắn sẽ đưa tin.

Thêm vào đó, dòng thời gian cũng không chính xác. Hạn chót nộp đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm 2025 là ngày 31-1, nhưng Giáo hoàng Leo XIV chỉ được bầu vào ngày 8-5. Do đó, Giáo hoàng Leo XIV không thể đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm 2025. Theo trang web chính thức của giải Nobel Hòa bình, không có ủy ban Nobel nào công bố tên của những người được đề cử, cả với giới truyền thông lẫn chính các ứng cử viên. Danh sách đầy đủ của những người được đề cử trong bất kỳ giải thưởng nào trong năm sẽ không được công bố trong 50 năm tới.

Trang Media Bias/Fact Check (Mỹ) đã đánh giá USAmidia là một nguồn tin đáng nghi ngờ với lượng thông tin thực tế rất thấp. USAmidia được mô tả như là một trang giải trí câu view, đăng tin giật gân và thường là tin sai sự thật, không được biên tập và thiếu minh bạch. Media Bias/Fact Check cho biết một số tổ chức kiểm chứng sự thật đã vạch trần nhiều câu chuyện trên USAmidia, và trang tin này không đính chính khi những câu chuyện của họ bị chứng minh là sai sự thật.

Tóm lại, thông tin về việc Giáo hoàng Leo XIV đề cử Taylor Swift, Tổng thống Volodymyr Zelensky và đầu bếp Jose Andres cho giải Nobel Hòa bình là không chính xác. Các chuyên gia và tổ chức kiểm chứng sự thật đã chứng minh rằng thông tin này là sai sự thật, và người dân cần phải cẩn thận khi tiếp nhận thông tin từ các nguồn tin không đáng tin cậy.

Ngày 20-7, tại TP Thủ Đức, Chi đoàn Thanh niên Tòa án nhân dân (TAND) khu vực 2 TP.HCM đã phối hợp với phường Hiệp Bình tổ chức một phiên tòa giả định để xét xử vụ án lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân. Sự kiện này đã thu hút sự quan tâm của người dân và đoàn viên thanh niên tại địa phương.

Theo nội dung của vụ án giả định, vào ngày 15-3-2025, Nguyễn Phương Huyền (sinh năm 2002, là sinh viên) đã sử dụng tài khoản Facebook cá nhân có tên ‘Nguyen Cong Hoa’ để đăng tải một nội dung liên quan đến chính sách sáp nhập các địa phương của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, nội dung mà Huyền đăng tải là không đúng sự thật.

Quá trình điều tra tại Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Thủ Đức cho thấy, Huyền đã thừa nhận được những kẻ không rõ lai lịch với tên mạng xã hội Facebook là ‘PhuHa’, ‘Nathan Pham’, ‘Lisa Hoang’… nhắn tin và rủ rê đăng bài không đúng sự thật trên mạng xã hội để kích động, thu hút chú ý, và sẽ được những người này trả công bằng tiền.

Điều tra cho thấy Huyền thường xuyên đăng bài xuyên tạc thông tin sai sự thật trên mạng xã hội để hưởng lợi bất chính. Cụ thể, Huyền đã tạo lập, quản lý, sử dụng mạng xã hội Facebook có tên ‘Nguyen Phuong Huyen’ và một tài khoản mạng xã hội Tiktok @NguyenPhuongHuyen-chinoisuthat2025. Trên các nền tảng này, Huyền đã đăng tải nhiều bài viết với nội dung xuyên tạc chính sách cải tổ bộ máy chính quyền của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là công tác sáp nhập, tinh gọn các cơ quan hành chính tại địa phương.

Hàng ngày, Huyền đăng tải một bài viết trên mạng xã hội Facebook và 1 video có độ dài 1-2 phút trên mạng xã hội Tiktok. Nội dung mà Huyền đăng tải có dàn dựng giọng nói, hình ảnh minh họa mang tính kích động, gây hiểu lầm, sai lệch bản chất các chính sách cải cách. Điều này có thể làm cho người xem dễ có tâm lý hoang mang, nghi ngờ về tính đúng đắn của chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Các nội dung được thể hiện qua bài viết và video của Huyền có đặc điểm chung là sử dụng ngôn từ phiến diện, quy chụp, như ‘cải cách trá hình để hợp thức hóa sa thải cán bộ’, ‘chính quyền thu hẹp để độc quyền’, ‘thời kỳ phong kiến 4.0 chèn ép nhân dân’… Huyền cũng cắt ghép các hình ảnh, số liệu sai lệch, dẫn chứng không rõ nguồn gốc.

Các bài viết, video sai sự thật của Huyền đăng tải trên mạng xã hội đã thu hút lượt tương tác lớn, gây ra tác động tiêu cực cho dư luận xã hội. Đặc biệt, vào ngày 15-3-2025, Nguyễn Phương Huyền đã đăng tải một video lên mạng xã hội Facebook và mạng xã hội Tiktok với nhiều nội dung sai sự thật, gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến lòng tin của người dân vào bộ máy Nhà nước và quá trình cải cách hành chính.

Kết quả giám định cho thấy, trong khoảng thời gian từ ngày 10-2-2025 đến ngày 15-3-2025, Huyền đã đăng tải tổng cộng 50 bài viết trên mạng xã hội Facebook và 40 video trên mạng xã hội Tiktok là xuyên tạc, sai sự thật, xâm phạm lợi ích hợp pháp của Nhà nước, ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức Đảng, chính quyền địa phương.

Hành vi của Nguyễn Phương Huyền vi phạm Điều 8 Luật An ninh mạng năm 2018; Điều 12 Luật Viễn thông năm 2009; Điều 12 Luật Công nghệ thông tin năm 2006; Điều 5 Nghị định 72/2013 quy định Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin mạng.

Căn cứ vào tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, các tình tiết tăng nặng giảm nhẹ và kết quả tranh tụng tại tòa, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt bị cáo Huyền hai năm ba tháng tù về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017).