Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, việc các công ty ô tô hàng đầu như Toyota, Volkswagen và BMW tìm cách mở rộng thị trường sang Trung Quốc – thị trường lớn nhất thế giới, không còn là điều bất ngờ. Tuy nhiên, để tiếp cận thị trường đầy tiềm năng này, họ buộc phải hợp tác với các nhà sản xuất địa phương. Sự hợp tác này không chỉ giúp các công ty nước ngoài tiếp cận thị trường mới mà còn tạo điều kiện cho sự lan tỏa kiến thức, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm của các nhà sản xuất Trung Quốc.

Sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc trong những năm gần đây là minh chứng cho hiệu quả của chiến lược này. Từ năm 2001 đến năm 2017, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã trải qua một quá trình tăng trưởng mạnh mẽ, sản xuất hơn 1/3 tổng số xe được sản xuất hoặc bán ra trên toàn thế giới. Không chỉ số lượng tăng, chất lượng của xe Trung Quốc cũng được cải thiện đáng kể, với tỷ lệ trục trặc của xe du lịch nội địa Trung Quốc giảm 75% từ năm 2001 đến năm 2014.

Một phần quan trọng của sự cải thiện này có thể được quy cho sự lan tỏa kiến thức từ các công ty ô tô nước ngoài thông qua các liên doanh. Shengmao Cao, trợ lý giáo sư chiến lược tại Kellogg, định nghĩa sự lan tỏa kiến thức này là việc các công ty có thể quan sát và áp dụng kiến thức và bí quyết sản xuất của nhau một cách tự nhiên hoặc thông qua các thỏa thuận hợp tác.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích hàng nghìn cuộc khảo sát do J.D. Power & Associates thực hiện từ năm 2001 đến năm 2014 và nhận thấy rằng hiệu ứng lan tỏa tri thức từ các liên doanh đã đóng góp 8,3% vào sự cải thiện chất lượng tổng thể của ô tô Trung Quốc trong giai đoạn đó. Việc định lượng những hiệu ứng lan tỏa này không chỉ giúp các công ty hiểu rõ hơn về quyết định hợp tác mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về chính sách công nghiệp và chiến lược kinh doanh trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

Tuy nhiên, sự hợp tác này cũng đặt ra câu hỏi về việc làm thế nào các công ty nước ngoài cân bằng giữa việc kiếm lợi nhuận và khả năng nuôi dưỡng một đối thủ cạnh tranh trong tương lai. Việc các công ty ô tô hàng đầu thế giới hợp tác với các nhà sản xuất Trung Quốc không chỉ giúp họ tiếp cận thị trường mới mà còn giúp họ duy trì vị thế cạnh tranh trong một thị trường ngày càng thay đổi.

Với sự lan tỏa kiến thức ngày càng tăng, các nhà sản xuất Trung Quốc đã có thể nâng cao chất lượng sản phẩm của mình và trở thành đối thủ cạnh tranh đáng kể trên thị trường ô tô toàn cầu. Điều này đòi hỏi các công ty nước ngoài phải có chiến lược kinh doanh và hợp tác linh hoạt để cân bằng giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn.

Jeep – biểu tượng của sự tự do và thịnh vượng trong ký ức của nhiều người Trung Quốc thế hệ 8X – nay đã trở thành quá khứ. Liên doanh GAC Fiat Chrysler Automobiles, đơn vị sản xuất và phân phối xe Jeep tại Trung Quốc, đã chính thức tuyên bố phá sản vào ngày 8/7 vừa qua. Đây là liên doanh đầu tiên giữa một tập đoàn nước ngoài và công ty Trung Quốc bị khai tử trên thị trường ô tô nội địa.

Khi Jeep chính thức sản xuất nội địa tại Trung Quốc vào năm 2015, thương hiệu Mỹ này nhanh chóng chiếm được cảm tình của giới trẻ thành thị. Chỉ sau 2 năm, doanh số Jeep tại Trung Quốc đạt đỉnh với 220.000 xe bán ra. Tuy nhiên, ánh hào quang của Jeep nhanh chóng phai nhạt do người tiêu dùng bắt đầu phàn nàn về chất lượng xe và thị trường ô tô Trung Quốc chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ với làn sóng xe điện và công nghệ thông minh.

Đến năm 2021, doanh số của liên doanh này tụt xuống còn hơn 20.000 xe. Một năm sau, doanh nghiệp tuyên bố phá sản khi khoản nợ lên đến hơn 4 tỷ nhân dân tệ. Ngay cả nhà máy cũng không thể bán được, cho thấy mức độ thất bại toàn diện.

Jeep không đơn độc trong làn sóng thoái trào. Thị phần của các liên doanh ô tô nước ngoài tại Trung Quốc đã giảm từ hơn 50% năm 2018 xuống chỉ còn 27,5% trong năm 2024. Nguyên nhân chính là sự trỗi dậy mạnh mẽ của xe năng lượng mới.

Giới trẻ Trung Quốc ngày nay ngày càng chuộng thiết kế hiện đại, tiện nghi số và khả năng tùy biến cao – những yếu tố mà xe nội địa làm tốt hơn hẳn. Trong khi đó, phần lớn các hãng xe liên doanh vẫn chỉ đưa vào thị trường Trung Quốc những mẫu xe ‘copy-paste’ từ châu Âu hoặc Mỹ, không phù hợp với thị hiếu nội địa đang thay đổi chóng mặt.

Ngay cả những thương hiệu sang trọng như BMW, Mercedes-Benz hay Audi, từng được xem là ‘biểu tượng đẳng cấp’, cũng đang dần mất điểm. Ngày càng nhiều xe sang cũ như Audi hay BMW được rao bán giá rẻ trên thị trường xe cũ, trở thành lựa chọn ‘bình dân’ cho thế hệ Gen Z có thu nhập hạn chế.

Ngược lại, nhóm khách hàng chính của thị trường xe mới, những người trong độ tuổi 35 đến 45, lại chuộng xe điện nội địa với thiết kế rộng rãi, nhiều công nghệ và chi phí vận hành thấp. Muốn tồn tại, các hãng xe liên doanh buộc phải đầu tư mạnh vào R&D bản địa ngay tại Trung Quốc.

Thị trường ô tô Việt Nam đang trải qua một sự chuyển biến đáng kể trong sở thích của người tiêu dùng. Phân khúc xe sedan hạng B dưới 600 triệu đồng, một thời được ưa chuộng, hiện không còn giữ được vị thế của mình. Mặc dù các nhà sản xuất và phân phối đã thực hiện nhiều nỗ lực để giảm giá và cung cấp ưu đãi, nhưng lượng tiêu thụ xe sedan hạng B trong nửa đầu năm 2025 vẫn ghi nhận sự sụt giảm đáng kể. Toyota Vios, mẫu xe được ưa chuộng nhất trong phân khúc này, chỉ đạt doanh số gần 5.300 xe.

Sự suy giảm doanh số của phân khúc xe sedan hạng B có thể được giải thích bởi sự thay đổi trong thị hiếu của người tiêu dùng. Họ hiện có nhiều lựa chọn khác nhau trong phân khúc ô tô gầm cao và ô tô điện. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh trong phân khúc này ngày càng tăng, khiến cho các mẫu xe sedan hạng B không còn đạt được doanh số bán hàng như trước đây. Trong nửa đầu năm 2025, tổng doanh số của phân khúc xe sedan hạng B chỉ đạt 16.087 xe, giảm 89 xe, tương đương 0,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Toyota Vios hiện đang tạm dẫn đầu trong cuộc đua doanh số của phân khúc này với gần 5.265 xe bán ra. Tuy nhiên, Hyundai Accent và Honda City cũng đang cạnh tranh quyết liệt. Doanh số của cả hai mẫu xe này đã sụt giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Hyundai Accent, một thời là một trong những mẫu xe bán chạy nhất phân khúc, đã giảm mạnh doanh số, chỉ bán được 3.793 xe trong nửa đầu năm 2025. Mẫu xe này không còn giữ được sức hút như thế hệ cũ, và kiểu dáng mới của nó không còn được ưa chuộng như trước.

Honda City cũng ghi nhận sự giảm doanh số, chỉ bán được 3.595 xe trong nửa đầu năm 2025. Dù đã có những chương trình ưu đãi và giảm giá, mẫu xe này vẫn không thể duy trì được vị thế của mình trong phân khúc. Sự sụt giảm này cho thấy rằng phân khúc xe sedan hạng B dưới 600 triệu đồng đang đối mặt với những thách thức lớn khi người tiêu dùng có nhiều lựa chọn khác nhau và áp lực cạnh tranh ngày càng tăng.

Tóm lại, các nhà sản xuất và phân phối cần phải đưa ra những chiến lược mới để có thể cạnh tranh hiệu quả trong phân khúc này. Việc thay đổi sở thích của người tiêu dùng và áp lực cạnh tranh gia tăng đòi hỏi sự thích nghi và đổi mới từ phía các doanh nghiệp. Hiện tại, cuộc đua doanh số trong phân khúc xe sedan hạng B vẫn còn tiếp diễn, và chỉ thời gian mới có thể cho thấy được chiến lược của các nhà sản xuất sẽ mang lại hiệu quả như thế nào.

Nửa đầu năm 2025 chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể trong lĩnh vực xuất khẩu ô tô của Trung Quốc, với tổng số 3,083 triệu xe, tăng 10,4% so với cùng kỳ năm trước. Hiệp hội Đại lý Ô tô Trung Quốc (CADA) vừa công bố danh sách 20 mẫu xe xuất khẩu nhiều nhất trong nửa đầu năm 2025, nổi bật với sự dẫn đầu của BYD Song Plus, đạt 134.105 xe xuất khẩu, tăng 184% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xe năng lượng mới (NEV) đang ngày càng khẳng định vị thế trong xuất khẩu xe của Trung Quốc, với 1,06 triệu xe NEV được xuất khẩu, bao gồm 670.000 xe thuần điện (BEV) và 390.000 xe lai xăng điện (PHEV), tăng lần lượt 40,2% và 210% so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, 1,011 triệu xe du lịch cũng đã được xuất khẩu, tăng 71,3% so với cùng kỳ năm trước.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang đẩy mạnh xuất khẩu, với Chery đứng đầu danh sách các nhà xuất khẩu xe hàng đầu trong nửa đầu năm nay, đạt 548.000 xe xuất khẩu, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Tiếp theo là BYD với 472.000 xe, đạt mức tăng trưởng xuất khẩu cao nhất, lên tới 130% so với cùng kỳ năm ngoái.

Một số mẫu xe đáng chú ý khác trong danh sách 20 mẫu xe xuất khẩu nhiều nhất bao gồm MG ZS đứng thứ hai với 91.706 xe xuất khẩu, tăng 45,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Đồng thời, BYD Sealion 07 EV lần đầu tiên lọt vào top 20, xếp thứ 10 với 49.706 xe xuất khẩu, vượt qua Tesla Model Y với 42.543 xe xuất khẩu.

Đáng chú ý, sản lượng xuất khẩu của Chery Discovery 06 C-DM đã tăng vọt 342.380,0% từ chỉ 15 xe cùng kỳ năm ngoái lên 51.372 xe, cũng tăng từ vị trí thứ 271 năm ngoái lên vị trí thứ 8.

Hiệp hội Đại lý Ô tô Trung Quốc (CADA) đã công bố danh sách các mẫu xe xuất khẩu nhiều nhất, cung cấp thông tin chi tiết về thị trường xuất khẩu ô tô của Trung Quốc trong nửa đầu năm 2025.