Lộ trình thực hiện Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (số 68/2025/QH15) dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/08/2025. Đây là một mốc quan trọng trong việc đổi mới cơ chế quản lý đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN), hướng tới trao quyền tự chủ nhiều hơn cho các doanh nghiệp này. Thông qua Luật này, DNNN sẽ tự chủ trong việc phê duyệt và triển khai chiến lược phát triển cũng như kế hoạch kinh doanh hàng năm mà không cần phải thông qua cơ quan đại diện chủ sở hữu. Sự thay đổi này đánh dấu một bước tiến quan trọng từ mô hình quản lý hành chính sang cơ chế thị trường, với mục tiêu khơi thông nguồn lực và tăng cường năng lực tài chính cho DNNN.

Một trong những điểm nổi bật của Luật là tạo điều kiện thuận lợi cho DNNN trong việc sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính và nhân lực. Cụ thể, các doanh nghiệp này sẽ có toàn quyền quyết định các chính sách tiền lương, thưởng, thù lao cho người lao động và lãnh đạo trong phạm vi quỹ lương được phê duyệt. Điều này không chỉ giúp tăng tính cạnh tranh mà còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc giữ chân nhân sự chất lượng cao. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng được phép trích tối đa 50% lợi nhuận sau thuế vào Quỹ đầu tư phát triển và tối đa 3 tháng lương cho Quỹ khen thưởng, phúc lợi.

Về mặt tài chính, Luật mới mang lại cơ chế huy động vốn linh hoạt hơn cho DNNN. Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty sẽ được quyền quyết định các phương án vay vốn mà không cần chờ phê duyệt, trừ khi khoản vay vượt quá ba lần vốn chủ sở hữu. Cơ chế này giúp doanh nghiệp có thể nắm bắt cơ hội thị trường một cách kịp thời và chủ động triển khai các dự án đầu tư. Ngoài ra, Luật cũng mở rộng phạm vi đầu tư và xóa bỏ những rào cản trước đây trong lĩnh vực bất động sản. Các công ty mẹ nắm vốn chi phối của Nhà nước được phép cho công ty con vay nội bộ, từ đó tăng thêm tính linh hoạt và hiệu quả sử dụng nguồn vốn trong nội bộ tập đoàn, tổng công ty.

Để triển khai Luật một cách hiệu quả, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo 3 Nghị định quy định chi tiết. Các nghị định này sẽ quy định cụ thể về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại doanh nghiệp, và cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Thông tin Reuters đưa ra liên quan đến kế hoạch triển khai nói trên.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã nhấn mạnh rằng Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp là một bước đi quan trọng trong việc đổi mới và phát triển doanh nghiệp nhà nước. Ông yêu cầu Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện dự thảo các Nghị định với tinh thần tháo gỡ vướng mắc, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, và nâng cao tính tự chủ của doanh nghiệp. Thêm vào đó, vấn đề nêu tại VnExpress cũng cần được cân nhắc.

Việc bỏ hạn mức tín dụng – một công cụ hành chính đã được duy trì từ năm 2011 đến nay – được xem là cải cách điều hành lớn nhất của ngành ngân hàng trong hơn một thập kỷ. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải nâng cao năng lực giám sát để đảm bảo dòng vốn tín dụng được dẫn đến đúng nơi cần thiết.

Ngày 3-7-2025, tại Hội nghị Chính phủ với địa phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu NHNN sớm bỏ hạn mức tăng trưởng tín dụng. Để thực hiện yêu cầu này, NHNN cần chuyển sang một hệ thống cảnh báo tự động hơn, dựa trên nền tảng của Thông tư 35/2015/TT-NHNN, nhằm giám sát hoạt động tín dụng của hệ thống ngân hàng.

Thông tư 35/2015/TT-NHNN yêu cầu các ngân hàng phải đáp ứng một hệ thống báo cáo thống kê chi tiết về hoạt động cấp tín dụng, năng lực vốn, giám sát rủi ro nợ xấu và hoạt động ngoại bảng. Định kỳ hàng tuần hoặc hàng tháng, các ngân hàng phải cập nhật tình hình hoạt động với NHNN theo các form mẫu được quy định.

Khung báo cáo của Thông tư 35 cung cấp các thông tin về phân tách dư nợ theo mã ngành kinh tế và mức độ bảo đảm, giúp NHNN đánh giá chính xác dòng chảy tín dụng của thị trường. Đối với các ngành nhạy cảm như đầu tư – kinh doanh bất động sản, khi dư nợ tăng mạnh, hệ thống sẽ tự đẩy thông điệp cảnh báo tới Vụ Chính sách tiền tệ.

Các mẫu báo cáo khác buộc ngân hàng thương mại báo cáo chi tiết nợ quá hạn, nợ cơ cấu và xóa nợ ròng từng tháng, cung cấp góc nhìn sâu hơn về sức khỏe danh mục cho vay. Khi tỷ lệ nợ xấu nội bảng (NPL) vượt quá 3%, hệ thống quản trị nội bộ sẽ kích hoạt chuỗi hành động yêu cầu ngân hàng nộp phương án khắc phục.

Để hệ thống này hoạt động hiệu quả, cần đẩy mạnh kết nối dữ liệu và số hóa toàn bộ các báo cáo theo chuẩn Thông tư 35, đồng thời thiết lập những ngưỡng cảnh báo cụ thể cho từng chỉ tiêu quan trọng. Hình 1 thể hiện minh họa Dashboard giám sát hoạt động cấp tín dụng của từng ngân hàng, dựa trên dữ liệu theo thời gian thực được kết nối tự động từ các ngân hàng thương mại về kho dữ liệu của NHNN.

Môi trường dữ liệu chuẩn hóa và đồng bộ giúp việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý rủi ro của hệ thống trở nên khả thi hơn. Các giải pháp hạ tầng công nghệ ngày càng khả thi khi Thông tư 64/2024/TT-NHNN được ban hành, hướng dẫn các ngân hàng về việc triển khai Open API để chia sẻ dữ liệu định danh giao dịch và trạng thái khoản thanh toán với bên thứ ba.

Điều này mở ra kỳ vọng lớn về việc số hóa và ứng dụng Open API vào kho dữ liệu Thông tư 35 của toàn hệ thống ngân hàng. Những tiến bộ từ chuyển đổi số, chuẩn hóa dữ liệu và dữ liệu lớn (big data) sẽ tạo thuận lợi cho việc chuyển từ giám sát tuân thủ sang chủ động dự báo và rà soát rủi ro tín dụng liên tục.

Trước khi Luật số 68/2025/QH15 có hiệu lực, Tổng công ty Hóa chất và Dịch vụ Dầu khí (PVChem) – một đơn vị thành viên của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) – đã chủ động nâng cao thẩm quyền quyết định đầu tư để triển khai các dự án trọng điểm. Đây là một bước đi chiến lược nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của PVChem trên thị trường.

PVChem đã hoàn thiện hệ thống quy chế, quy định và quy trình nội bộ để phù hợp với các quy định của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư và sản xuất kinh doanh. Việc rà soát và điều chỉnh các quy chế, quy định nội bộ đã giúp PVChem nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản, đồng thời tạo cơ hội cho việc mở rộng hoạt động kinh doanh.

Trong Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2024, PVChem đã trình và được Petrovietnam và Đại hội đồng cổ đông thông qua việc điều chỉnh nâng thẩm quyền quyết định đầu tư/bán tài sản của Hội đồng quản trị PVChem từ 35% lên 50% tổng giá trị tài sản được ghi trong Báo cáo tài chính kỳ gần nhất. Sự điều chỉnh này giúp PVChem có đủ thẩm quyền để chủ động triển khai các dự án có quy mô lớn, kịp thời nắm bắt các cơ hội đầu tư mới, đặc biệt trong bối cảnh PVChem đang đẩy mạnh mở rộng năng lực sản xuất và đầu tư vào các lĩnh vực trọng tâm như khí công nghiệp, hóa chất chuyên dụng và dịch vụ kỹ thuật cao.

Bên cạnh đó, PVChem cũng đã đổi mới cơ chế tài chính để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn vốn nội bộ. Việc này giúp các đơn vị thành viên của PVChem tiếp cận nguồn vốn khả dụng của Tổng công ty để phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh của đơn vị. Chính sách này không chỉ giúp huy động vốn nhanh chóng mà còn phát huy hiệu quả sử dụng dòng tiền trong toàn hệ thống.

Những hành động mang tính chiến lược của PVChem trước thời điểm Luật 68 được thông qua cho thấy tư duy đổi mới và tinh thần tiên phong của đơn vị trong việc triển khai các điều chỉnh mang tính toàn diện. Những nỗ lực này hoàn toàn phù hợp với định hướng đổi mới mà Petrovietnam đang triển khai, đồng thời thể hiện sự cam kết của PVChem trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và đóng góp vào sự phát triển bền vững của Tập đoàn.

Qua các bước đi chiến lược và đổi mới cơ chế quản lý, PVChem đã và đang khẳng định vị trí của mình trong ngành hóa chất và dầu khí, đồng thời sẵn sàng cho những cơ hội và thách thức mới trong tương lai. Sự chủ động và linh hoạt trong việc triển khai các dự án trọng điểm và đổi mới cơ chế tài chính đã cho thấy PVChem đang tích cực thực hiện các mục tiêu chiến lược, góp phần vào sự phát triển bền vững của Petrovietnam.

…

Hiện tại, PVChem đang tiếp tục đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư vào các lĩnh vực trọng tâm, nhằm hoàn thành các mục tiêu chiến lược đã đề ra. Đồng thời, đơn vị cũng cam kết tuân thủ và thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật, đặc biệt là Luật số 68/2025/QH15 khi có hiệu lực.

Với những bước đi chiến lược và tinh thần đổi mới, PVChem kỳ vọng sẽ đạt được những thành tựu mới trong thời gian tới, góp phần vào sự phát triển của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và nền kinh tế đất nước.