Nghị định 151 của Chính phủ, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước, hướng tới tinh thần ‘gần dân, sát dân’. Một nội dung trọng tâm của nghị định này là chuyển giao một số thẩm quyền quản lý đất đai về cấp xã. Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa chia sẻ quan điểm rằng việc giao thẩm quyền cho cấp xã là cần thiết, hợp lý và phù hợp với năng lực thực tiễn của chính quyền cơ sở.

Ông Hòa tin rằng Nghị định 151 cụ thể hóa chủ trương phân quyền, phân cấp đã được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Việc trao thêm thẩm quyền cho cấp xã, bao gồm quản lý đất đai, là một bước tiến đúng đắn để phát huy tính tự chủ, linh hoạt trong điều hành, đặc biệt là khi các cấp cơ sở đang được củng cố về nhân sự, bộ máy và kinh nghiệm thực tiễn. “Cấp xã hiện nay có đủ năng lực, đủ điều kiện, trình độ để thực hiện các nhiệm vụ rất rõ ràng trong quản lý nhà nước,” ông Hòa khẳng định. Chính quyền xã không còn là cấp yếu như trước kia; nhiều công việc trước đây của cấp huyện đã và đang được giao cho xã xử lý.

Ông Hòa cũng chỉ ra rằng cán bộ lãnh đạo xã hiện nay được điều động từ cấp huyện hoặc tỉnh xuống, phần lớn là những người đã có kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước. Hệ thống tổ chức hành chính cấp xã cũng đã được kiện toàn với đầy đủ các bộ phận chuyên môn. Tuy nhiên, ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng quyền lực càng lớn thì trách nhiệm càng cao, đặc biệt trong lĩnh vực phức tạp như đất đai. Sự giám sát, hỗ trợ từ cấp trên là điều kiện bắt buộc để đảm bảo cấp xã thực hiện đúng luật, đúng thẩm quyền và không lạm dụng quyền lực.

Ông đề xuất cần có sự phân cấp rõ ràng và tuân thủ theo các quy định của luật đất đai, luật đầu tư, luật đấu thầu hiện hành. Cần giới hạn loại dự án, diện tích đất hoặc giá trị mà cấp xã được quyết định. Đồng thời, cần tăng cường giám sát, kiểm tra từ cấp trên và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã.

Về nguy cơ lạm quyền, ông Hòa không né tránh thực tế này và nhấn mạnh rằng phân quyền là cần thiết nhưng phải song hành với kiểm tra, giám sát để tránh tình trạng lạm quyền, lợi dụng chức vụ để trục lợi. Từ thực tiễn địa phương và kinh nghiệm giám sát tại Quốc hội, ông Hòa kiến nghị một số vấn đề cốt lõi để việc phân cấp, phân quyền cho cấp xã được thực hiện hiệu quả, bao gồm phân quyền đúng mức, đúng người; tăng cường giám sát, kiểm tra; và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Luật Đất đai 2024 đã giới thiệu một điểm mới quan trọng, cho phép sử dụng đất nông nghiệp theo hướng đa mục đích mà không cần phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Theo khoản 1 Điều 218 của Luật Đất đai 2024, các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức và cộng đồng dân cư được phép sử dụng đất nông nghiệp để kết hợp sản xuất nông nghiệp với sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp mà không làm mất đi mục đích sử dụng chính của đất nông nghiệp.

Điều này đánh dấu một sự thay đổi lớn so với các quy định trước đây, vốn yêu cầu người dân phải thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích khi muốn sử dụng đất nông nghiệp cho các hoạt động khác. Việc cho phép này tạo điều kiện cho người dân phát huy sáng kiến, tối ưu hiệu quả sử dụng đất. Thay vì chỉ trồng trọt đơn thuần, người dân có thể kết hợp các mô hình khác như trồng cây dược liệu, làm homestay, xây dựng kho bãi nông sản, nhà kính, xưởng sơ chế…

Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập mà còn giúp giữ gìn không gian xanh và văn hóa nông thôn. Tuy nhiên, việc sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và không gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất khác.

Để chính sách này đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa người dân, chính quyền địa phương và cơ quan quản lý quy hoạch. Khi đó, đất nông nghiệp không chỉ là tư liệu sản xuất, mà còn trở thành nền tảng cho những mô hình kinh tế sáng tạo, hiện đại và giàu bản sắc.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hồng Hải đã yêu cầu các cơ quan chức năng tăng cường kiểm kê và giám sát chặt chẽ việc sử dụng đất trong vùng dự án cao tốc Tân Phú – Bảo Lộc và Bảo Lộc – Liên Khương. Yêu cầu này được đưa ra nhằm tránh tình trạng người dân trồng cây hoặc tăng mật độ canh tác trên diện tích đất thuộc phạm vi thu hồi của dự án để lợi dụng chính sách bồi thường và giải phóng mặt bằng.

Ngày 18/7, ông Nguyễn Hồng Hải cùng đoàn công tác của tỉnh đã tiến hành khảo sát tiến độ các công trình và tiểu dự án phục vụ cho việc xây dựng hai dự án cao tốc trên. Đoàn công tác đã khảo sát các khu vực xây dựng khu tái định cư và làm việc với lãnh đạo các phường, xã có cao tốc đi qua và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lâm Đồng.

Tại cuộc làm việc, đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lâm Đồng cho biết, thời gian qua, đơn vị đã kiểm tra và ghi nhận một số người dân tổ chức trồng cây hoặc tăng mật độ canh tác trên diện tích đất thuộc phạm vi thu hồi của dự án. Điều này cho thấy dấu hiệu lợi dụng chính sách trong bồi thường và giải phóng mặt bằng.

Ông Nguyễn Hồng Hải đã yêu cầu các địa phương tăng cường quản lý đất đai đối với các trường hợp đã thông báo thu hồi đất và giải phóng mặt bằng. Đồng thời, tổ chức kiểm kê chặt chẽ để tránh xảy ra việc xây dựng, trồng cây để lợi dụng chính sách bồi thường. Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng cũng đề nghị địa phương xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Đối với các vị trí được chọn để xây dựng khu tái định cư phục vụ hai dự án cao tốc, ông Nguyễn Hồng Hải yêu cầu Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lâm Đồng sớm triển khai thực hiện ở khu vực đã đủ điều kiện. Đồng thời, phối hợp với các đơn vị liên quan để rà soát và hoàn thiện thủ tục đối với khu vực chưa đảm bảo về quy hoạch.

Cao tốc Bảo Lộc – Liên Khương có chiều dài hơn 73km, với tổng vốn đầu tư gần 18.000 tỷ đồng. Dự án này được khởi công vào ngày 29/6 và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2027. Tuyến cao tốc này được thiết kế 4 làn xe, cho phép tốc độ khai thác 80-100km/h.

Cao tốc Tân Phú – Bảo Lộc được UBND tỉnh Lâm Đồng phê duyệt vào tháng 6 với chiều dài 65,88km, tổng vốn đầu tư gần 18.000 tỷ đồng. Dự án này đi qua địa bàn 2 tỉnh là Đồng Nai và Lâm Đồng. Hiện nay, tiến độ của dự án đang được đẩy mạnh để đảm bảo hoàn thành theo kế hoạch.