Một sự việc bất ngờ và hiếm có đã xảy ra trong ngành hàng không khi một phi công của hãng SkyWest (Mỹ) thực hiện hành động bất ngờ để tránh va chạm với một máy bay ném bom B-52 trên đường bay của chiếc máy bay chở khách Delta3788 tại Bắc Dakota.

Đoạn video do một nữ hành khách ghi lại cho thấy phi công đã xin lỗi hành khách vì phải thực hiện ‘hành động hung hãn’ nhằm tránh va chạm với máy bay ném bom B-52. Vụ việc xảy ra vào ngày 18-7, khi máy bay của SkyWest đang chuẩn bị hạ cánh tại sân bay quốc tế Minot ở bang Bắc Dakota.

Phi công đã thông báo với hành khách rằng ông phải thay đổi hướng bay do khoảng cách giữa máy bay với máy bay phía trước không đủ xa trên đường tiếp cận sân bay. Nữ hành khách Monica Green, người đã ghi lại đoạn video, cho biết phi công đã tường thuật rất chi tiết về mọi thứ đã xảy ra và có thể nhận thấy ông ấy đang run rẩy.

Tuy nhiên, bà Green khen ngợi phi công vì đã xử lý tình huống một cách chuyên nghiệp. Theo báo cáo từ phía SkyWest, tháp kiểm soát không lưu đã cho phép máy bay tiếp cận sân bay nhưng phi công đã ‘bay vòng lại khi phát hiện có một máy bay khác xuất hiện trên đường bay của họ’.

Không quân Mỹ cũng cho biết họ đang xem xét các báo cáo về một máy bay quân sự ‘hoạt động trong cùng không phận’ với một máy bay thương mại. Một chiếc B-52 thuộc biên chế Căn cứ Không quân Minot đã thực hiện chuyến bay qua Hội chợ Bang Bắc Dakota vào tối ngày 18-7.

Chuyến bay Delta3788 do SkyWest vận hành đã hạ cánh an toàn tại sân bay Minot sau khi đánh một vòng trên không. SkyWest đang tiếp tục điều tra vụ việc. Chiếc máy bay chở khách là một chiếc Embraer E175, có thể chở tối đa trên dưới 80 hành khách.

Chiếc máy bay ném bom B-52 Stratofortress là một trong những máy bay quân sự nổi tiếng của Không quân Mỹ. Với khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, B-52 đã trở thành biểu tượng của sức mạnh không quân Mỹ trong nhiều thập kỷ qua.

SkyWest và các cơ quan liên quan đang tiếp tục điều tra vụ việc để xác định nguyên nhân và các biện pháp cần thiết để tránh tương tự trong tương lai. Sự an toàn của hành khách và phi công luôn là ưu tiên hàng đầu của ngành hàng không.

Sau vụ rơi máy bay của Air India gần đây, câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công đã trở thành một vấn đề được quan tâm rộng rãi trong ngành hàng không. Vào ngày 12/6, chuyến bay Air India 171 đã gặp nạn tại Ahmedabad, khiến 241 người thiệt mạng. Các nhà điều tra đang xem xét hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người điều khiển chuyến bay này. Thông tin ban đầu cho thấy các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống khu dân cư.

Thông tin về việc cơ trưởng Sabharwal từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm đã làm dấy lên mối quan ngại về khía cạnh tâm lý trong ngành hàng không. Tuy nhiên, Air India nhấn mạnh rằng họ chưa thể kết luận điều gì khi cuộc điều tra còn đang diễn ra.

Câu chuyện của Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ. Ngành hàng không đã từng chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ nguyên nhân khủng hoảng tâm thần của phi công. Vào năm 2015, vụ Germanwings đã khiến 150 người thiệt mạng, xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái.

Tương tự, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 vào năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông.

Ngoài ra, một vụ tai nạn vào năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Theo dữ liệu do Bloomberg công bố vào năm 2022, nếu tính riêng, các vụ tai nạn do phi công tự sát có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề này.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu vào năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”.

Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài đã được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo rằng thay đổi này có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Đến năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói.