Một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng mới đây tại TP HCM đã làm dấy lên mối quan ngại về sự xung đột giữa các loại phương tiện trên làn đường hỗn hợp. Trên thực tế, đã có hàng loạt vụ tai nạn xảy ra do ô tô và xe máy lưu thông chung trên một làn đường, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Nguyên nhân chính của tình trạng này được cho là do việc phân làn đường không hợp lý và thiếu an toàn.

Các chuyên gia giao thông cho rằng cần phải có một giải pháp phân làn đường linh hoạt và hợp lý để giảm thiểu tai nạn. Trong thực tế, sự xung đột giữa các loại phương tiện trên làn hỗn hợp là nguyên nhân chính gây ra nhiều vụ tai nạn. Tình trạng xe máy len lỏi vào làn ô tô hay xe tải chiếm hết đường là nỗi ám ảnh với nhiều người tham gia giao thông.

KTS Trương Nam Thuận, Công ty CP Tư vấn Đầu tư Thiên Nam Anh, cho rằng một số quy định, chính sách về giao thông đô thị tại TP HCM trong nhiều năm qua đã cho thấy sự bất cập khi tập trung hạn chế xe máy để mở rộng không gian cho ô tô, phân làn theo kích thước xe thay vì theo nhu cầu và mật độ di chuyển thực tế.

Ông Thuận đề xuất một giải pháp là làm ngược lại, dành phần lớn mặt đường cho xe máy, tạo ra các làn riêng đủ rộng, liền mạch và có ưu tiên rõ ràng. Thậm chí, cần hạn chế hoặc cấm ô tô trên một số tuyến đường nội đô có mật độ xe máy cao hoặc vào giờ cao điểm.

Cùng quan điểm nêu trên, chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Vương cho rằng thay vì tiếp tục mở rộng đường để giải tỏa ùn tắc cho ô tô, thành phố nên thiết kế giao thông đô thị theo hướng gây bất tiện có chủ đích đối với loại phương tiện này.

Để việc tách làn ô tô – xe máy đạt hiệu quả, luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, nhận định cần có sự kết hợp đồng bộ giữa 3 yếu tố: nâng cấp hạ tầng, tổ chức giao thông thông minh và tăng cường quản lý, xử lý vi phạm. Đối với những tuyến đường chưa thể mở rộng ngay, ông Tuấn cho rằng cơ quan chức năng cần nghiên cứu mật độ lưu thông trên từng tuyến vào từng thời điểm để có phương án phân làn linh hoạt, hợp lý.

Từ ngày 2-8, tại làn hỗn hợp trên đường Đỗ Mười đoạn qua TP HCM, lực lượng chức năng sẽ cấm xe tải trên 2,5 tấn và xe khách trên 16 chỗ lưu thông từ 6 giờ đến 22 giờ; cấm dừng và đỗ xe từ 6-22 giờ, cấm đỗ xe từ 22 giờ đến 6 giờ hôm sau.

Hà Nội dự kiến điều chỉnh lại kế hoạch thực hiện vùng LEZ (vùng phát thải thấp) và cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho biết mục tiêu của việc này là giảm lưu lượng xe và ô nhiễm môi trường trong khu vực nội đô.

Trong giai đoạn từ năm 2025 đến 2030, thành phố sẽ thực hiện hạn chế phương tiện giao thông như ô tô, xe máy chạy nhiên liệu xăng dầu lưu thông trong vùng LEZ. Khi xây dựng được 5 vùng phát thải thấp, thành phố sẽ đưa ra điều kiện tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về phát thải của phương tiện giao thông, trong đó có giải pháp giám sát và xử lý vi phạm về xả thải của phương tiện.

Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, từ cơ sở các quận cũ đã được chọn, sau khi sắp xếp thành phường, cơ quan thực hiện đã lựa chọn được 5 phường để thực hiện kế hoạch. Thực tế, nghị quyết cũng đã các sở ngành thực hiện được giải pháp bước đầu là cấm ô tô trên 16 chỗ đi vào khu vực phố cổ và xung quanh khu vực Hồ Hoàn Kiếm từ 1/3/2025.

Tuy nhiên, khi có Chỉ thị 20 của Thủ tướng, phạm vi, quy mô giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường không dừng ở khu vực phố cổ hay Hồ Hoàn Kiếm và 3 quận cũ là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa… nữa mà mở rộng ra cả vùng đô thị rộng lớn nằm trong phạm vi đường Vành đai 1 với chu vi lên đến 25 km.

Xác định 18 tuyến phố là ranh giới để cấm xe máy xăng, đại diện liên ngành Xây dựng – Công an cho biết, từ thực tế đường Vành đai 1 hiện nay, khi xác định ranh giới, phạm vi để cấm xe máy xăng hoạt động trong phạm vi đường Vành đai 1, liên ngành xác định có khoảng 18 tuyến phố/đường được lấy làm ranh giới.

Khi thực hiện vùng “xanh” không có xe máy xăng này, cùng với lực lượng Công an – CSGT đứng làm nhiệm vụ ở các nút giao với đường Vành đai 1, liên ngành cũng sẽ bố trí, lắp đặt hệ thống biển báo, biển hướng dẫn vùng hạn chế hoạt động của phương tiện giao thông, riêng xe máy sẽ có các biển cấm đi qua Vành đai 1. Với các xe vi phạm, sau thời gian tuyên truyền nhắc nhở, lực lượng liên ngành sẽ xử phạt với các lỗi đi vào đường cấm, đường không được phép đi vào.

Trong hơn một thập kỷ qua, chính quyền Hà Nội đã không ngừng đưa ra và triển khai nhiều chiến lược quan trọng nhằm giảm thiểu, tiến tới loại bỏ hoàn toàn xe máy chạy xăng trong khu vực nội đô vào năm 2030. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20, yêu cầu UBND TP Hà Nội thực hiện các giải pháp quyết liệt để chuyển đổi phương tiện, với mục tiêu cụ thể là đến ngày 1/7/2026, không còn xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1.

Mục tiêu dài hạn mà Hà Nội hướng tới là từ ngày 1/1/2028, không còn xe mô tô, xe gắn máy chạy xăng dầu và hạn chế đáng kể xe ô tô cá nhân chạy xăng dầu lưu thông trong khu vực Vành đai 1 và Vành đai 2. Đến năm 2030, thành phố tiếp tục mở rộng phạm vi thực hiện trong đường Vành đai 3. Đây là một phần trong nỗ lực toàn diện của chính quyền Hà Nội nhằm kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Trong thời gian qua, Hà Nội đã có những bước đi quan trọng và quyết liệt trong việc hạn chế xe máy, bao gồm việc xây dựng đề án phân vùng hạn chế xe máy và tiến tới dừng hoàn toàn hoạt động của xe máy ở các quận vào năm 2030. Thành phố cũng đã thông qua nghị quyết về việc thực hiện vùng phát thải thấp (LEZ) và có kế hoạch chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện. Đây là những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường.

Để hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng này, chính quyền Hà Nội dự kiến sẽ triển khai các chính sách hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông thân thiện với môi trường hơn. Điều này bao gồm đầu tư vào hệ thống trạm sạc điện, nâng cao tiêu chuẩn an toàn tại các khu vực sạc tập trung, và nghiên cứu các cơ chế chính sách phù hợp nhất để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, đặc biệt là đối với nhóm người dân hiện đang sử dụng phương tiện chạy bằng xăng, dầu trong khu vực vành đai trung tâm của Thủ đô.

Việc chuyển đổi sang xe máy điện và các phương tiện thân thiện với môi trường không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn giúp Hà Nội xây dựng một hệ thống giao thông bền vững, hiện đại và an toàn. Song song với việc hạn chế xe máy, thành phố cũng cần đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng giao thông công cộng, như hệ thống xe buýt điện, tàu điện ngầm, nhằm tạo ra các lựa chọn phương tiện giao thông tiện lợi và hiệu quả cho người dân.

Trong quá trình triển khai, Hà Nội cũng sẽ cần sự tham gia và ủng hộ của cộng đồng dân cư, cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, ban ngành liên quan. Việc truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của việc chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường cũng là một yếu tố quan trọng, giúp đảm bảo sự thành công của các mục tiêu đã đề ra.

Trước những thách thức và cơ hội đan xen, Hà Nội đang đứng trước một tương lai giao thông xanh và bền vững. Với sự quyết tâm và nỗ lực không ngừng, thành phố hoàn toàn có thể hiện thực hóa mục tiêu hạn chế và tiến tới loại bỏ xe máy chạy xăng trong nội đô, góp phần xây dựng một môi trường sống trong lành và bền vững cho thế hệ tương lai.