Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, góp phần khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho khoảng 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy các DNNVV chỉ có thể tiếp cận dưới 9% tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường hiện chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ. Điều này cho thấy sự tồn tại của nhiều thách thức trong việc thúc đẩy tài chính bền vững cho DNNVV.

Các DNNVV tại Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn đáng kể trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và bền vững. Cụ thể, tỷ lệ DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Tín dụng xanh, một thành phần quan trọng của tài chính bền vững, hiện chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực.

Ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của DNNVV vào tài chính bền vững gồm: sự thiếu hụt kiến thức về các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị (ESG); sự không thống nhất trong việc thực thi chính sách giữa các địa phương; và tình trạng thiếu sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV. Những rào cản này đòi hỏi sự phối hợp và giải quyết đồng bộ để thúc đẩy tiếp cận tài chính bền vững.

Để giải quyết những thách thức này, các chuyên gia đề xuất xây dựng khung chính sách gồm 4 trụ cột quan trọng: hoàn thiện khung pháp lý; cải cách tài chính; nâng cao năng lực DNNVV; và phát triển hạ tầng thị trường. Việc triển khai các giải pháp này không chỉ giúp tăng cường khả năng tiếp cận tài chính bền vững cho DNNVV mà còn đóng góp vào việc thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.

Đề xuất này cũng nhấn mạnh vào việc cần có các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam và học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế. Việc áp dụng đồng bộ các giải pháp trên kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc huy động tài chính bền vững cho DNNVV, từ đó nâng cao tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Đây không chỉ là một chính sách tài chính mà còn là nền tảng chiến lược quan trọng để Việt Nam chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng toàn diện và đạt được mục tiêu trung hòa carbon.

Việc nâng cao năng lực tài chính bền vững cho DNNVV không chỉ giúp khu vực doanh nghiệp này phát triển ổn định và lâu dài mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Qua đó, Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng của DNNVV, tạo ra sự tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (DNNVSN) tại Việt Nam đang nổi lên như những tác nhân quan trọng trong việc kiến tạo một hệ sinh thái thời trang bền vững. Dựa trên di sản văn hóa phong phú và tinh thần sáng tạo của cộng đồng, họ đang góp phần tạo nên một bức tranh sáng tạo mới với nhiều hứa hẹn.

Tại Việt Nam, nền kinh tế sáng tạo đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, đặc biệt là sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành chỉ thị số 30/CT-TTg vào tháng 8/2024. Chỉ thị này ưu tiên đầu tư vào nguồn nhân lực và công nghệ cho các ngành công nghiệp văn hóa, bao gồm thời trang, thủ công mỹ nghệ và thiết kế. Sự hỗ trợ này kỳ vọng sẽ tạo đà cho các DNNVSN phát triển và góp phần vào sự tăng trưởng của nền kinh tế.

DNNVSN tại Việt Nam chiếm khoảng 80% tổng số doanh nghiệp ngành dệt may và tạo công ăn việc làm cho hơn ba triệu lao động. Hoạt động theo mô hình gia đình hoặc nhóm nhỏ, họ thường không sở hữu nhà xưởng quy mô lớn hay ngân sách tiếp thị đáng kể. Tuy nhiên, sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng của họ đã giúp các DNNVSN trở thành lực lượng sản xuất quan trọng trong ngành dệt may.

Một nghiên cứu gần đây của PGS Donna Cleveland và Nghiên cứu sinh Lâm Hồng Lan thuộc Khoa Truyền thông và Thiết kế, RMIT Việt Nam, đã chỉ ra rằng các DNNVSN đang âm thầm kiến tạo điều mà nhóm nghiên cứu gọi là “vòng tròn thịnh vượng”. Trong đó, bốn trụ cột: kinh tế, văn hóa, môi trường và xã hội không chỉ phát triển song hành mà còn đan xen, kết nối sâu sắc. Các doanh nghiệp như Linht Handicraft, Kilomet109, Môi Điên, KHAAR và Dòng Dòng đã thể hiện cách mà DNNVSN có thể duy trì được quy mô sản xuất nhỏ, gắn liền với cộng đồng, trong khi vẫn thúc đẩy đổi mới sáng tạo mang tính bền vững và đậm đà bản sắc văn hóa.

尽管 vậy, nghiên cứu cũng nêu bật những rào cản mang tính hệ thống mà các DNNVSN trong lĩnh vực thời trang tại Việt Nam đang phải đối mặt. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc mở rộng quy mô do hạn chế về vốn và cơ sở hạ tầng. Điều này cho thấy cần có sự hỗ trợ từ chính sách và cơ chế để giúp các DNNVSN vượt qua những thách thức này.

Để xây dựng một nền kinh tế sáng tạo thịnh vượng, nhóm nghiên cứu đã đề xuất ba định hướng chính sách nhằm hỗ trợ DNNVSN một cách hiệu quả và bền vững. Đó là tăng cường giáo dục thời trang, đầu tư vào không gian công cộng và cải cách hành chính và tài chính. Nếu được tạo điều kiện và chính sách hỗ trợ phù hợp, DNNVSN hoàn toàn có thể đóng vai trò nòng cốt trong việc hình thành một nền kinh tế sáng tạo đậm đà bản sắc văn hóa tại Việt Nam.

Họ phản ánh một xu thế toàn cầu hướng tới sự bền vững và cho thấy tiềm năng của các xưởng may nhỏ, cộng đồng dân tộc thiểu số và những nhà thiết kế trẻ đầy tâm huyết đang cùng nhau xây dựng một hệ sinh thái thời trang mới. Với sự hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi, các DNNVSN có thể tiếp tục phát triển và góp phần vào sự thịnh vượng của nền kinh tế Việt Nam trong tương lai.