Đại hội Đại biểu Đảng bộ Bộ Công Thương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đã diễn ra với sự tham gia của nhiều đại biểu quan trọng. Trong khuôn khổ sự kiện, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Lê Hoàng Oanh, đã trình bày tham luận về chủ đề ‘Hoàn thiện thể chế phát triển thương mại điện tử và chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu cho kỷ nguyên mới’.

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu hướng toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ, kinh tế số, thương mại điện tử và chuyển đổi số đã được xác định là động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Giai đoạn 2020-2025, Chi bộ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã triển khai nhiều nội dung quan trọng, đạt được những kết quả đáng kể trong phát triển thương mại điện tử và chuyển đổi số.

Nổi bật trong giai đoạn này là sự phát triển của thị trường thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam. Theo số liệu mới nhất, vào năm 2024, quy mô thị trường này đã đạt khoảng 25 tỷ USD, tăng trên 20% so với năm trước và chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng. Đặc biệt, thương mại điện tử đã đóng góp hai phần ba giá trị kinh tế số quốc gia, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có tốc độ phát triển thương mại điện tử nhanh nhất thế giới.

Công tác chuyển đổi số cũng được đẩy mạnh thông qua việc hoàn thiện các giải pháp kỹ thuật, quy trình số hóa, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ cải cách hành chính và hiện đại hóa hoạt động của Bộ Công Thương. Đến nay, gần 4 triệu hồ sơ trực tuyến đã được xử lý qua Cổng dịch vụ công của Bộ và đồng bộ hoàn toàn sang Cổng dịch vụ công quốc gia. Tỷ lệ số hóa tại Bộ Công Thương đạt 100% và vào năm 2024, Bộ tiếp tục dẫn đầu các Bộ, ngành về chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp qua dịch vụ công trực tuyến.

Tuy nhiên, sự phát triển của thương mại điện tử cũng đặt ra một số vấn đề cần được quan tâm. Đặc biệt là sự xuất hiện của các loại hình mới như thương mại điện tử xuyên quốc gia, thương mại điện tử trên mạng xã hội, đòi hỏi một khung pháp lý đồng bộ, minh bạch để quản lý hiệu quả, bảo vệ người tiêu dùng và chống thất thu thuế. Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng nhanh của thương mại điện tử cũng đặt ra rủi ro về môi trường, đồng thời việc xây dựng và kết nối cơ sở dữ liệu vẫn còn nhiều dư địa để phát triển.

Để đáp ứng được những yêu cầu trong kỷ nguyên mới trong giai đoạn 2025-2030, Chi bộ Cục xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm là tiếp tục thể chế hóa các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước về phát triển thương mại điện tử và chuyển đổi số. Ba nội dung kiến nghị chính bao gồm: đẩy nhanh tiến độ hoàn thành dự án Luật thương mại điện tử, đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện hệ sinh thái số trong lĩnh vực công thương, và tiếp tục triển khai hiệu quả các chủ trương về phân cấp thủ tục hành chính cho địa phương và thực hiện mô hình chính quyền hai cấp.

Cục trưởng Lê Hoàng Oanh nhấn mạnh, thương mại điện tử và chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để Việt Nam hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới. Chi bộ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số sẽ tiếp tục bám sát chỉ đạo của Đảng ủy Bộ, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để tích cực triển khai các nhiệm vụ được giao, góp phần vào thành công chung của Đại hội Đảng bộ Bộ Công Thương nhiệm kỳ 2025-2030.

Dự thảo Luật Thương mại điện tử đang thu hút sự quan tâm rộng rãi từ cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng, bởi nó đặt ra cả cơ hội và thách thức đối với các nhà bán hàng, nhà sản xuất, và các sàn thương mại điện tử. Một trong những điểm nổi bật của dự thảo luật này là yêu cầu nhà bán hàng phải chịu trách nhiệm rõ ràng hơn với sản phẩm của mình, không còn đơn giản là đăng bán tùy ý như trước đây.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số, Bộ Công Thương, cho biết dự thảo luật này sẽ giúp minh bạch thông tin người bán và hạn chế khả năng một cá nhân tạo nhiều tài khoản kinh doanh. Người bán sẽ phải cung cấp thêm nhiều thông tin chi tiết hơn về sản phẩm, bao gồm cả tiêu chuẩn và quy chuẩn liên quan đến hàng hóa. Điều này sẽ giúp hạn chế sự tồn tại của hàng xách tay hoặc các sản phẩm công nghệ chưa được phép lưu hành.

Đối với sàn thương mại điện tử, các chủ sàn sẽ được yêu cầu siết thông tin, chất lượng, và nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, cũng như có công cụ để kiểm soát hàng hóa trước khi hiển thị trên sàn. Sàn sẽ có trách nhiệm liên đới đối với các vi phạm pháp luật về chất lượng sản phẩm xảy ra trên sàn. Ông Tuấn nhấn mạnh rằng người bán hàng cần thay đổi tư duy và chiến lược kinh doanh, tự chuyên nghiệp hóa và minh bạch thông tin để có thể tiếp tục kinh doanh.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số sẽ tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn để đảm bảo nhà bán hàng, những người làm tiếp thị liên kết, bán hàng livestream đều hiểu và tuân thủ pháp luật. Điều này sẽ giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng cho người bán hàng, đồng thời tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và an toàn.

Tại tọa đàm ‘Niềm Tin Số: Tương Lai của Thương Mại Điện Tử’, ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm xúc tiến thương mại Nông Nghiệp và Môi Trường, Bộ Nông Nghiệp và Môi Trường, cho biết đặc thù hàng hóa nông sản khi bán trên sàn thương mại điện tử là rất khó để xác định nguồn gốc xuất xứ và câu chuyện đằng sau sản phẩm. Trung tâm đã hợp tác với TikTok Việt Nam để đưa đặc sản nông sản lên nền tảng số, bước đầu tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực.

Ông Tiến nhấn mạnh việc bán hàng hiện nay cần gắn với ‘bán câu chuyện’ thay vì chỉ bán giá rẻ để hút khách. Ông cũng nhấn mạnh việc đẩy mạnh giám sát các vùng nguyên liệu, cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi và mã số cơ sở sản xuất kinh doanh. Điều này sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và uy tín của sản phẩm, đồng thời giúp người tiêu dùng có thể yên tâm khi mua sắm trên các sàn thương mại điện tử.

TikTok Shop Mall được ra mắt từ cuối năm 2023 và được định vị là một trong những tính năng chủ lực, được phát triển nhằm đáp ứng xu hướng tiêu dùng đề cao sự minh bạch và uy tín. Việc kết hợp giữa các sàn thương mại điện tử và các cơ quan chức năng sẽ giúp tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và an toàn, đồng thời mang lại nhiều cơ hội cho người bán hàng và người tiêu dùng.