Ngày 1/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức công bố mạng lưới các trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 tại Hà Nội. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc triển khai Đề án Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 của Chính phủ. Đề án này hướng đến việc nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực công nghệ cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Trong khu vực phía Bắc, đã có 7 mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc được thành lập, bao gồm: Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong công nghiệp và y sinh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học về trí tuệ nhân tạo và công nghiệp bán dẫn; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông và hạ tầng tiên tiến, thông minh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về vật liệu mới và công nghệ xây dựng; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong nông nghiệp; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông; và Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ mạng thế hệ sau, an ninh mạng thông minh và truyền thông đa phương tiện.

Các cơ sở giáo dục đại học chủ trì các mạng lưới này bao gồm Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Giao thông Vận tải, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Sự tham gia của các trường đại học hàng đầu này sẽ giúp đảm bảo chất lượng đào tạo và nghiên cứu của các trung tâm đào tạo xuất sắc.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc khẳng định việc hình thành các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc là minh chứng cho chiến lược phát triển dựa trên hợp tác toàn diện giữa nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước. Ông cũng nhấn mạnh rằng đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá trong đào tạo nhân lực công nghệ cao phục vụ quá trình chuyển đổi số. Việc hợp tác chặt chẽ giữa các bên sẽ giúp tạo ra môi trường đào tạo và nghiên cứu hiện đại, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Việc thành lập các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 là một bước quan trọng trong việc thực hiện hóa mục tiêu của Chính phủ về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam tiếp cận và làm chủ các công nghệ mới, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Trong thời gian tới, các trung tâm đào tạo xuất sắc sẽ cần tiếp tục được đầu tư và hỗ trợ để triển khai các chương trình đào tạo và nghiên cứu chất lượng cao. Việc liên kết giữa các trường đại học, doanh nghiệp và Nhà nước sẽ cần được tăng cường để tạo ra môi trường hợp tác hiệu quả. Đồng thời, cần có các chính sách thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

Đề án Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 của Chính phủ đã mở ra một hướng đi mới trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của Việt Nam. Việc triển khai các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc sẽ là tiền đề quan trọng để đất nước đạt được mục tiêu trở thành một quốc gia có trình độ công nghệ cao trong tương lai.

Công nghệ 4.0 đang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam. Việc ứng dụng công nghệ vào các bảo tàng và di tích lịch sử đã giúp không gian văn hóa trở nên sống động và hấp dẫn hơn, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.

Một trong những ví dụ điển hình là Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, nơi công nghệ 4.0 đã biến những tác phẩm nghệ thuật thành ‘câu chuyện hình ảnh sống’, cho phép người xem tương tác và khám phá một cách sâu sắc hơn. Từ năm 2021, lượng khách trẻ đến bảo tàng đã tăng vọt lên 40% tổng lượng khách tham quan, không chỉ để học hỏi mà còn chia sẻ trải nghiệm trên mạng xã hội, tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám cũng là một điểm đến nổi bật với việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong việc tái hiện truyền thống khoa cử xưa qua công nghệ 3D mapping, thực tế tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI). Hệ thống trợ lý du lịch ảo, tour tham quan ảo 3D, và trải nghiệm VR360 giúp khách tham quan khám phá di tích ở mọi lúc, mọi nơi.

Các buổi trình diễn ánh sáng 3D mapping ban đêm tại Văn Miếu đã biến nơi này thành một không gian văn hóa sáng tạo, giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, thu hút đông đảo du khách. Việc ‘đánh thức’ di sản bằng công nghệ không chỉ là xu hướng mà đang trở thành sứ mệnh chung, giúp mỗi di sản có cơ hội kể lại câu chuyện của mình theo ngôn ngữ mới, lay động và lan tỏa trong cộng đồng số.

Đây là một bước tiến quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam, và chúng ta có thể hy vọng rằng công nghệ 4.0 sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc này. Để biết thêm thông tin về các bảo tàng và di tích lịch sử tại Việt Nam, vui lòng truy cập https://www.museum.edu.vn/ hoặc https://banquanchuavienmiewn.gov.vn/.

Tuyên Quang đã triển khai hiệu quả Dự án 8 ‘Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em’ thông qua việc hỗ trợ các tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã do phụ nữ làm chủ ứng dụng công nghệ 4.0 trong sản xuất và kết nối thị trường. Việc này đã giúp nhiều hội viên phụ nữ nâng cao thu nhập, tạo việc làm và vươn lên làm giàu bền vững.

Theo đó, các cấp Hội Phụ nữ tại Tuyên Quang đã hỗ trợ 52 tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã ứng dụng công nghệ 4.0. Bên cạnh đó, họ còn tổ chức 55 hội nghị tập huấn cho 1.700 người tham gia về hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ 4.0 nâng cao quyền năng kinh tế cho tổ, nhóm sinh kế. Các mô hình sinh kế ứng dụng công nghệ 4.0 đã giúp các sản phẩm của hội viên phụ nữ tiếp cận được với thị trường rộng lớn hơn thông qua sàn thương mại điện tử, từ đó tăng doanh thu và cải thiện đời sống.

Một trong những ví dụ điển hình là Hợp tác xã (HTX) Nông sản Dầu Lạc Đồng Yên. Họ đã ứng dụng công nghệ 4.0 trong sản xuất và kết nối thị trường, giúp sản phẩm dầu lạc của họ được bán đi các tỉnh, thành cả nước thông qua chiếc điện thoại thông minh. Chị Mạc Thị Miến, HTX Nông sản Dầu Lạc Đồng Yên, xã Đồng Yên cho biết, trước đây họ chỉ chờ thương lái đến mua trực tiếp, nhưng nay đã có thể bán hàng online và tiếp cận chuyển đổi số để quảng bá, phát triển sản phẩm.

Tương tự, chị Phạm Thị Hồng, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ Hồng Phát, xã Kim Bình, đã mạnh dạn phát triển các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ nhờ sự hỗ trợ từ các cấp Hội Phụ nữ. Sản phẩm trà túi lọc đậu đen xanh lòng của HTX đạt OCOP 4 sao năm 2021 và năm 2022 được UBND tỉnh Tuyên Quang công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh. Hiện, HTX tạo việc làm cho 6 lao động tại xưởng, mức lương từ 6-8 triệu đồng/người/tháng và doanh thu trên 4 tỷ đồng/năm.

Thôn Khuôn Thống, xã Xuân Vân, đã nổi lên như một điểm sáng trong việc xây dựng và phát triển mô hình thôn thông minh. Với sự nỗ lực không ngừng, thôn đã áp dụng thành công công nghệ 4.0 vào đời sống, sản xuất và kinh doanh, giúp người dân thay đổi tư duy và nâng cao thu nhập.

Trước đây, việc thông báo và triển khai công việc tại thôn gặp nhiều khó khăn, yêu cầu sự hỗ trợ của nhiều người. Tuy nhiên, với việc lập một nhóm Zalo chung, thôn đã giảm thiểu được thời gian và công sức trong việc thông báo và trao đổi thông tin. Trưởng thôn Nguyễn Năng Thuận cho biết, trước đây, ông phải chạy xe đến từng nhà để thông báo về các cuộc họp và công việc, nhưng giờ đây, thôn đã có một kênh thông tin trực tuyến hiệu quả.

Không chỉ dừng lại ở đó, thôn Khuôn Thống còn lắp đặt hệ thống loa truyền thanh thông minh, giúp người dân tiếp cận thông tin một cách dễ dàng và nhanh chóng. 100% hộ gia đình đã được thông tin và tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của nhà nước. Điều này đã giúp người dân trong thôn nâng cao nhận thức và tham gia tích cực vào các hoạt động của thôn.

Khuôn Thống có tiềm năng rất lớn với 310 ha cây ăn quả, chủ yếu là bưởi và na. Trước đây, người dân phải tự tìm mối bán buôn và bán lẻ tại các chợ đầu mối. Tuy nhiên, từ khi mạng Internet phát triển, người dân đã biết tận dụng sức mạnh công nghệ để quảng bá sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử và ứng dụng công nghệ livestream. Chị Nguyễn Thị Nhung, thôn Khuôn Thống, cho biết: 2 năm nay, chị đã tập trung livestream bán bưởi trước mỗi vụ thu hoạch. Việc này đã giúp chị và nhiều người dân khác trong thôn thuận lợi hơn trong việc kinh doanh và buôn bán.

Đến nay, thôn Khuôn Thống đã có hơn chục hộ nông dân thường xuyên livestream bán nông sản. Trong mỗi hộ, đều có ít nhất 1 người có điện thoại di động 3G/4G và 100% gia đình có truy cập internet cáp quang. Để thuận lợi cho người dân, thôn đã thành lập tổ công nghệ số, giúp tuyên truyền, hướng dẫn và trợ giúp người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến.

Thành quả của thôn Khuôn Thống là thu nhập bình quân của người dân đạt trên 72 triệu đồng/người/năm, mức cao nhất nhì xã Xuân Vân. Điều này cho thấy, việc ứng dụng công nghệ thông tin và thay đổi thói quen, tư duy sản xuất của người nông dân đã đạt được những kết quả quan trọng.

Từ kết quả của thôn thông minh Khuôn Thống, xã Xuân Vân đang tập trung nghiên cứu và xây dựng chương trình du lịch nông nghiệp đặc thù của thôn và các thôn có điều kiện tương ứng theo hướng du lịch thông minh. Mục tiêu là kích hoạt tính đa giá trị trong phát triển làng thông minh gắn với xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại địa phương.

…

Công nghệ 4.0 đã trở thành xương sống của nền sản xuất hiện đại, giúp tạo ra một hệ sinh thái sản xuất thông minh, linh hoạt và hiệu quả cho nền kinh tế. Tại Quảng Ninh, các doanh nghiệp đã thể hiện sự chủ động đáng kể trong việc thích ứng với môi trường sản xuất hiện đại.

Nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã mạnh dạn ứng dụng các giải pháp tự động hóa, robot công nghiệp và hệ thống quản lý sản xuất thông minh. Điều này giúp họ tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu lỗi, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Một số nhà máy chế biến than hoặc sản xuất vật liệu xây dựng đã triển khai các dây chuyền tự động hóa cao, giảm sự phụ thuộc vào lao động thủ công và cải thiện điều kiện làm việc.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Công ty TNHH Nam Việt, cho biết rằng trong kỷ nguyên Công nghiệp 4.0, người lao động không chỉ cần làm quen mà còn phải chủ động thích nghi để không bị tụt hậu. Sự xuất hiện của các công nghệ như robot, trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đang thay đổi bản chất công việc, loại bỏ một số công việc lặp đi lặp lại nhưng đồng thời tạo ra những vị trí mới đòi hỏi kỹ năng cao hơn.

Để thích ứng, người lao động cần nâng cao trình độ chuyên môn và phát triển các kỹ năng mềm. Khả năng học hỏi liên tục là cực kỳ quan trọng, bởi công nghệ thay đổi nhanh chóng. Các kỹ năng như tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, sáng tạo và làm việc nhóm ngày càng được đề cao, vì đây là những điểm mạnh mà máy móc khó có thể thay thế.

Chị Đỗ Thanh Hoa, công nhân bộ phận MAE – Công ty TNHH Yazaki Hải Phòng Việt Nam, cho biết rằng người lao động phải luôn học hỏi, nếu không sẽ bị đào thải. Anh Tô Hải Nam, Xưởng lò hơi – Công ty TNHH KCN Hải Hà Việt Nam, cũng chia sẻ rằng anh luôn chủ động tìm hiểu, nâng cao tay nghề để làm chủ dây chuyền hiện đại.

Thực tế cho thấy, dưới tác động của cách mạng công nghiệp mới, công nhân phải chủ động chuyển đổi tư duy, học tập công nghệ và liên tục đổi mới. Những người lao động trẻ như chị Hoa, anh Nam đang trở thành hình mẫu tiêu biểu, không ngừng thích nghi, sáng tạo và cống hiến trong môi trường sản xuất công nghệ cao.

Ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Quảng Ninh, cho biết rằng các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh cũng chú trọng vào việc nâng cao năng lực cho nguồn nhân lực. Họ nhận thức được rằng công nghệ hiện đại đòi hỏi những kỹ năng mới.

Theo số liệu từ Liên đoàn Lao động tỉnh Quảng Ninh, năm 2024 toàn tỉnh có hơn 4.600 sáng kiến, cải tiến kỹ thuật do công nhân, viên chức, lao động đề xuất và áp dụng, mang lại giá trị làm lợi trên 56 tỷ đồng, phần lớn đến từ lực lượng lao động trực tiếp trong các nhà máy, xí nghiệp.

Trước xu thế toàn cầu hóa và chuyển đổi số, người lao động, đặc biệt là lực lượng trẻ, cần chủ động học tập, trau dồi kỹ năng, nhất là trong lĩnh vực công nghệ. Khi làm chủ được kỹ năng và công nghệ, người công nhân mới thực sự trở thành công dân toàn cầu.

Cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra cả cơ hội lẫn thách thức. Với tinh thần cầu tiến, chủ động học hỏi và tư duy đổi mới, lực lượng công nhân trẻ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đang cho thấy khả năng thích ứng mạnh mẽ. Chính họ là lực lượng then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của người lao động trong kỷ nguyên công nghệ số.