Thành công của Công ty CP Điện Trường Giang trong việc sản xuất máy cắt chân không VCB TV1 (24-40.5kV) đạt tiêu chuẩn IEC và chứng nhận quốc tế KEMA, ASTA là một minh chứng cho năng lực sản xuất của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, nghịch cảnh là sản phẩm đạt chuẩn quốc tế này không được sử dụng tại Việt Nam. Vấn đề không nằm ở năng lực sản xuất mà nằm ở rào cản chính sách và thiếu cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp nội địa.

Luat Đấu thầu 2023 đã đưa ra quy định ưu tiên cho sản phẩm sản xuất trong nước, nhưng thực tế cho thấy hồ sơ mời thầu của các đơn vị chủ đầu tư vẫn thiếu các tiêu chí cụ thể để đánh giá và ưu tiên sản phẩm trong nước. Điều này khiến doanh nghiệp nội địa gặp khó khăn trong việc tham gia đấu thầu và tiếp cận thị trường.

Một khó khăn nữa mà doanh nghiệp phải đối mặt là chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cao, trong khi không nhận được hỗ trợ từ chính sách. Chi phí thử nghiệm sản phẩm cao và kết quả thử nghiệm tại các phòng thí nghiệm trong nước như Quatest không được công nhận, khiến doanh nghiệp buộc phải thực hiện kiểm định quốc tế tại các tổ chức như KEMA, ASTA, CE, UL với chi phí cao. Điều này gây ra gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp và làm giảm khả năng cạnh tranh của họ.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam vẫn còn hạn chế, khiến doanh nghiệp phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu. Việc thương mại hóa và xuất khẩu sản phẩm cũng gặp khó khăn do chi phí cao cho chứng nhận quốc tế như CE, UL, và thiếu hỗ trợ tiếp thị cũng như chuyển giao công nghệ từ các dự án FDI. Điều này khiến doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong việc phát triển và cạnh tranh với các công ty nước ngoài.

Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp đang rất cần cơ chế hỗ trợ đúng và trúng để tạo điều kiện thuận lợi cho sản phẩm trong nước, giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển và bứt phá, từ đó khơi thông tiềm lực quốc gia. Việc xây dựng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nội địa, cải thiện môi trường kinh doanh và tăng cường hỗ trợ tiếp thị và chuyển giao công nghệ là cần thiết để giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển và cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Ngành nhôm Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức lớn trong quá trình phát triển. Trong thập kỷ qua, ngành nhôm đã có sự tăng trưởng đáng kể với số lượng nhà máy, quy mô sản xuất và tổng sản lượng đều tăng gấp đôi. Theo số liệu mới nhất, vào năm 2024, tổng sản lượng các loại nhôm đạt gần 1,5 triệu tấn, tương đương 4,2 tỷ USD, tăng trưởng 14,5% so với năm 2023. Trong đó, nhôm định hình chiếm 43,3% với 650 nghìn tấn, nhôm tái chế chiếm 16,7% với trên 250 nghìn tấn.

Ngành nhôm Việt Nam cũng đang tận dụng các lợi thế để phát triển. Với 17 Hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là Hiệp định RCEP, EVFTA, CEPA, ngành nhôm Việt Nam có cơ hội tiếp cận thị trường xuất khẩu với thuế nhập khẩu nguyên liệu 0% và thuế xuất khẩu với hầu hết các sản phẩm hoàn chỉnh cho người dùng cuối 0%. Hơn nữa, quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với 9 quốc gia lớn như Trung Quốc, Nga, Hoa Kỳ, Nhật Bản… cũng mở ra cơ hội không giới hạn cho ngành nhôm Việt Nam.

Tuy nhiên, ngành nhôm cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Hiện tượng dư thừa công suất nhiều năm nay chưa cải thiện, thị trường bất động sản và xây dựng tạm thời ngưng trệ, nhu cầu nhôm xây dựng giảm sút. Các nhà máy ép đùn phải điều chỉnh kế hoạch sản xuất kinh doanh đến đầu quý II/2025. Chi phí đầu vào cho sản xuất liên tục tăng, giá bán nhôm định hình trên thị trường không đủ bù đắp chi phí đầu vào, lợi nhuận của nhà sản xuất giảm mạnh 2-3 năm qua.

Để vượt qua những thách thức trên, ngành nhôm cần đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, quản trị ESG, ổn định chất lượng, xây dựng thương hiệu nhôm Việt nhằm chiếm lĩnh thị trường, thay thế hàng nhập khẩu. Điều chỉnh chính sách phù hợp, thúc đẩy sản xuất kinh doanh như giảm thuế VAT, giảm thuế xuất khẩu 5%, hướng dẫn thực hành ESG, hỗ trợ tín dụng xanh. Mở rộng thị trường, tận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA), học hỏi từ chính các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Đào tạo nhân lực, nhân lực kỹ thuật đáp ứng yêu cầu sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Dự báo đến 2030, nhu cầu về vật liệu nhôm sẽ tăng 25% so với hiện tại. Nhôm xây dựng và công trình sẽ chứng kiến tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khoảng 13% trong giai đoạn 2024-2029. Bộ Xây dựng dự báo nhôm xây dựng có mức tăng trưởng 25% trong 5 năm tới nhờ có chính sách tháo gỡ cho các dự án đầu tư bất động sản. Với những điều này, ngành nhôm Việt Nam có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai nếu biết cách tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức.