Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, góp phần khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho khoảng 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy các DNNVV chỉ có thể tiếp cận dưới 9% tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường hiện chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ. Điều này cho thấy sự tồn tại của nhiều thách thức trong việc thúc đẩy tài chính bền vững cho DNNVV.
Các DNNVV tại Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn đáng kể trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và bền vững. Cụ thể, tỷ lệ DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Tín dụng xanh, một thành phần quan trọng của tài chính bền vững, hiện chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực.
Ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của DNNVV vào tài chính bền vững gồm: sự thiếu hụt kiến thức về các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị (ESG); sự không thống nhất trong việc thực thi chính sách giữa các địa phương; và tình trạng thiếu sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV. Những rào cản này đòi hỏi sự phối hợp và giải quyết đồng bộ để thúc đẩy tiếp cận tài chính bền vững.
Để giải quyết những thách thức này, các chuyên gia đề xuất xây dựng khung chính sách gồm 4 trụ cột quan trọng: hoàn thiện khung pháp lý; cải cách tài chính; nâng cao năng lực DNNVV; và phát triển hạ tầng thị trường. Việc triển khai các giải pháp này không chỉ giúp tăng cường khả năng tiếp cận tài chính bền vững cho DNNVV mà còn đóng góp vào việc thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.
Đề xuất này cũng nhấn mạnh vào việc cần có các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam và học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế. Việc áp dụng đồng bộ các giải pháp trên kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc huy động tài chính bền vững cho DNNVV, từ đó nâng cao tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Đây không chỉ là một chính sách tài chính mà còn là nền tảng chiến lược quan trọng để Việt Nam chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng toàn diện và đạt được mục tiêu trung hòa carbon.
Việc nâng cao năng lực tài chính bền vững cho DNNVV không chỉ giúp khu vực doanh nghiệp này phát triển ổn định và lâu dài mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Qua đó, Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng của DNNVV, tạo ra sự tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội.
