Chứng chỉ năng lượng tái tạo I-REC đang ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến cho các doanh nghiệp muốn chứng minh cam kết sử dụng điện sạch và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Tuy nhiên, đằng sau sự phát triển nhanh chóng của thị trường này là những tranh cãi về hiệu quả thực tế trong việc giảm phát thải khí nhà kính.
I-REC là chứng chỉ Năng lượng Tái tạo Quốc tế, đại diện cho 1 megawatt-giờ điện tái tạo đã được đưa vào lưới điện. Hệ thống I-REC được xây dựng dựa trên các chuẩn mực của thị trường Chứng chỉ Năng lượng Tái tạo tại Bắc Mỹ và châu Âu, hiện đang được áp dụng tại hơn 60 quốc gia. Các doanh nghiệp quan tâm đến I-REC vì hai lý do chính: Thứ nhất, Nghị định thư Khí nhà kính công nhận I-REC là công cụ hợp lệ để chứng minh tiêu thụ điện tái tạo trong báo cáo phát thải Phạm vi 2. Thứ hai, nhiều thành viên của sáng kiến RE100 đang sử dụng I-REC như bằng chứng thực hiện cam kết sử dụng 100% điện tái tạo.
Tuy nhiên, I-REC chủ yếu phản ánh thông tin trên giấy tờ, không đảm bảo rằng người mua thực sự sử dụng điện tái tạo tại thời điểm tiêu thụ. Việc mua I-REC không nhất thiết dẫn đến xây thêm công suất năng lượng tái tạo mới, mà có thể chỉ đơn giản là mua chứng chỉ từ các dự án năng lượng tái tạo đã tồn tại. Điều này làm dấy lên lo ngại về rủi ro greenwashing khi doanh nghiệp vẫn sử dụng điện lưới từ nhiên liệu hóa thạch nhưng báo cáo là 100% tái tạo nhờ mua I-REC.
Các chuyên gia cảnh báo rằng I-REC chủ yếu là ‘công cụ kế toán’, không làm thay đổi thực tế cơ cấu sản xuất điện. Trên phạm vi toàn cầu, các tập đoàn lớn đang dần chuyển từ việc sử dụng I-REC sang các hình thức mua năng lượng tái tạo trực tiếp hơn. Điều này cho thấy xu hướng chuyển dịch sang các giải pháp năng lượng tái tạo thực tế và bền vững.
Tại Việt Nam, thị trường chứng chỉ năng lượng tái tạo đang phát triển, với các công ty đa quốc gia mua RECs để đáp ứng các mục tiêu bền vững. Tuy nhiên, việc sử dụng I-REC tại Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm các rào cản về quy định và chính sách. Các chuyên gia cho rằng tương lai của I-REC sẽ phụ thuộc vào việc cải thiện hệ thống chứng nhận và tích hợp với các giải pháp công nghệ, tài chính và chính sách quốc gia.
Nếu được quản lý minh bạch và hành động thực tế, I-REC sẽ là công cụ kế toán carbon quan trọng, và là một phần quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam và toàn cầu. Việc cân nhắc và giải quyết các thách thức liên quan đến I-REC sẽ giúp tăng cường hiệu quả thực tế trong việc giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường năng lượng tái tạo.
